Yenilebilir/Yenilemez Mantar Çeşitleri

Yenilebilir/Yenilemez Mantar Çeşitleri

Güzel bir kamp gezinizin ardından arkadaşlarınızla veya ailenizle mantar avına çıkmak iyi bir fikir olabilir. Doğada bir sürü çeşidi olan mantarlar var , yenilebilir mantarlar olduğu gibi yediğimizde ciddi sağlık sorunları ve hatta ölümlere yol açan mantarlar da vardır. Peki bunu ayırt edip güzel bir mantar ziyafeti nasıl çekeceğiz. İşte her şey bu yazımızda çok uzatmadan konuya gelelim 🙂

Araştırmalara göre Türkiye’de en az 12 bin tür gözle görünebilecek büyüklükte mantar olduğunu tahmin ediyoruz. Türkiye’de bulunan bu tahmini 12 bin tür mantar arasında Avrupa’da çok nadir bulunan mantarlar, dünyada ilk defa teşhis edilmiş mantarlar, bazı ülkelerde koruma altına alınmış olan mantarlar bile var.

Latince adı : Fungi olan çok hücreli ve tek hücreli olabilen ökaryötik canlıları kapsayan bir canlılar alemi ve şapkalı mantarların tümüne halk arasında verilen genel addır. Mantarlar; şapkalılar , küfler ve tek hücreli olmak üzere üç gruba ayrılırlar.

Daha çok görmeye alışık olduğumuz şapkalı mantarlar ; kırlarda nemli , çayırlarda ve gübreliklerde yetişen renk renk şapkalarıyla görülen mantarlardır. Toprak üstü bölümleri bir sap ile değişik renkli bir şapkadan ibarettir. Bu grubun mantarları yiyecek için kullanılır. Zehirli ve zehirsiz türler vardır. Zehirli olanların üzerleri lekelidir ve gümüş kaşığı karartır.

Küf mantarlar ; daha çok miçelyum adındaki ipliklerden meydana gelmiş mantarlardır. Patates ekmek peynir gibi yiyeceklerin üzerinde yaşayarak onları küflendirirler.

DİKKAT !!!

Yenilebilen ve zehirli mantarlar yan yana yetişebilirler. bazı yenilebilen ve zehirli türler birbirine o kadar benzer ki bunu ancak mantar bilimci ayırt edebilir. Zehirli mantarların tadı yenilebilen mantarlardan farklı değildir. Rengi kokusu ve tadı ile mantarın zehirli olup olmadığı anlaşılmaz.

Zehirli ve yenilebilen bazı mantar türlerinin ayırt edilmesindeki bazı zorluklar ve yaşanan ölümler nedeniyle kültür mantarlarının yiyecek olarak tüketilmesi önerilmektedir.

Türkiye ‘ de durum nedir ??

Ülkemizin sahip olduğu flora ve iklim koşulları nedeniyle değişik ortamlarda yetişen doğa mantarları oldukça zengindir. Türkiye, 20 milyon hektarlık orman alanı ve geniş ziraat arazileri ve kırlık araziler bakımından çok geniş bir mantar yetiştirme ortamına sahiptir. Araştırmalara göre ; bu gün için 40 civarında yenen mantar türü yemeklik olarak toplanmaktadır. Bunlardan bazıları ; kuzu göbeği , kuzu mantarı , kanlıca mantarı ; öküz mantarı , bal mantarı , şemsiye mantarı ,istiridye mantarı ve kayın mantarlarıdır…

 

Türkiye genelinde tespit edilen yaklaşık 2 bin 400 mantar türünden 100 ünün zehirli 10’0nunun  öldürücü etkiye sahip olduğu tespit edilmiş.

TÜRKİYE’DE YENİLEBİLİR MANTAR TÜRLERİ

Gelincik de denir: İmparator mantarı

Güney Avrupa’da en çok sevilen mantarlardan bir tanesi olan ve hatta bilimsel adını (amanita caesarea) Sezar’dan alan gelincik mantarı, turuncu şapkalı ve beyaz sporludur. Türkiye’de Göksü Vadisi, Şile ve Kandıra dolaylarında bulunur. Tadı keskindir ancak oldukça lezzetlidir. Gelincik mantarı ailesinde zararlı yani zehirli mantarlar da yer aldığı için toplarken dikkat edilmesi ve toplandıktan sonra bir uzmana danışılarak tüketilmesi gerekir.

Höbelen de denir: Kuzu göbeği mantarı

Ege, Akdeniz ve Karadeniz’in kıyı bölgelerinde yetişen kuzu göbeği mantarı, halk arasında höbelen ya da döbelen olarak da bilinir. Şifalı mantar olarak da bilinen kuzu göbeği, yenilebilir mantarlar arasında yer almasına rağmen pişirilmeden yenmemesi gerekir. Ekonomik değeri yüksektir ve Fransız mutfağının da en sevilen mantarlarından bir tanesidir.

Çörek de denir: Pestik mantarı

Çörek mantarı da denilen ve ak, katı ve yumuşak olmak üzere üçe ayrılan pestik mantarı aslında ormanlarımızda gezen en güzel mantarlardan bir tanesidir. Hatta marketlerde satın almak isteseniz yüksek fiyatlarla karşılaşır, bu mantarın İtalyanlara ait olduğunu düşünürsünüz. Çünkü pestik mantarı herkesin havalı ismiyle bildiği porcini mantarıdır. Batı Karadeniz bölgesinde bulunur ve orada ayı mantarı adını da alır.

Geyik de denir: Tirmit mantarı

Gençken sarı olan olgunlaştıkça ise kırmızı renge dönen tirmit mantarı halk arasında geyik mantarı olarak da bilinir. Karadeniz bölgesinde yoğunluklu olarak görülür. Pişirilmesi kolay ve lezzetli bir mantardır. Tuzlu ve baharatlı olarak pişirildiğinde yemeklerin yanına servis edebileceğiniz iyi bir ara sıcak olacaktır.

Geyik sütü de denir: Çam kabara mantarı

İsminden de anlaşılacağı gibi çam ormanlarında çam ağaçlarına tutunarak büyüyen bir mantardır. Diğer mantarlara göre çam kabara mantarı yenirken mutlaka bir uzmana danışılması gerekmektedir. Çünkü alerjik konular söz konusu olabilir. Bazı bölgelerde kendisine tirmit mantarı da denir ancak renk olarak birbirinden farklılık gösterir. Boyabat yöresinde sıkça görülür.

Kayın mantarı da denir: İstiridye mantarı

Kayın, kavak, istiridye ya da yaprak… Bu isimlerle bilinen istiridye mantarı, yumuşak yüzeylere tutunmayı sever. Nadir ve lezzetli bir mantar olması nedeniyle istiridye mantarı yetiştiriciliği ülkemizde oldukça yaygın bir meslek haline gelmiştir.

Halı saçağı da denir: Kıvırcık mantar

Saçaklı mantar, çam mantarı ve kedi tırnağı olmak üzere üç farklı türü olan kıvırcık mantar diğer mantar türlerine göre gözle görülür bir şekilde farklıdır. Genellik Akdeniz bölgesinde görülür. Yapısı nedeniyle içinde fazla oranda toz ve toprak biriktirmeye hazırdır bu nedenle yemeklerde kullanmadan önce iyice yıkanması gerekir

Bal gibidir: Bal mantarı

Üzerindeki sarı renk nedeniyle bal mantarı olarak adlandırılan mantar, hızlıca yetişebilen ve çoğalabilen bir türdür. İstanbul’da Belgrad Ormanı’nda görmek mümkündür. Şekil olarak yediğimiz kültür mantarlarına en çok benzeyen türdür. Ancak yüksek oranda tüketimi tavsiye edilmez.

Kara orman da denir: Şitake mantarı

Uzak Doğu ülkelerinin en bilinen ve sevilen mantarı olan şitake mantarı aslında Türkiye’de de rastlayabileceğimiz bir mantar türü. Türkiye’de kara orman mantarı olarak da bilinir. Dünyanın en pahalı mantarlarından bir tanesidir. Trüf mantarları gibi yüksek fiyatlarla satılır. Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yetiştirilir.

Etli mi etlidir: Biftek mantarı

Renk olarak çiğ ete benzeyen ve kesildiğinde gerçekten kırmızı bir renkte sıvı akıtan biftek mantarı yenilebilen en lezzetli mantarlardan bir tanesidir. Çınar ve kestane ağaçlarına tutunan biftek mantarı, Mersin ve çevresinde yetişir. Tadı ekşimtraktır ancak yemeklere lezzet verir.

Yemeğin eşidir: Kükürt mantarı

Rengi nedeniyle zehirli mantarlarla karıştırılma riski olan kükürt mantarı aslında lezzetli ve özel bir tada sahiptir. Tavuğa benzeyen tadıyla yemekleri lezzetlendiren kükürt mantarı, karaağaç ve ceviz ağacında sıklıkla görülür. Türkiye’nin sahil kesimlerinde görülür.